Anna Łoginow
Doradczyni zawodowa projektu Droga Do Aktywności
Na rynku pracy osoby z niepełnosprawnościami muszą często zmagać się z licznymi barierami, które mogą mieć charakter zarówno wewnętrzny, jak i zewnętrzny. Walka z nimi wszystkimi nie jest łatwa i wymaga konsekwencji, jednak jest potrzebna i ważna. Znalezienie odpowiedniej i satysfakcjonującej pracy w przyjaznym środowisku ma znaczenie dla każdego człowieka. W przypadku osób z orzeczeniem o niepełnosprawności, aktywność zawodowa jest jeszcze ważniejsza, daje bowiem poczucie przynależności i jest jedną ze składowych poczucia sprawczości w życiu.
Każda osoba poszukująca zatrudnienia staje przed różnymi wyzwaniami, a osoby z niepełnosprawnościami często na swojej drodze zawodowej napotykają ich znacznie więcej. Możemy wyróżnić wyzwania wynikające z czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Wśród zewnętrznych wyzwań należy wskazać lęk pracodawcy przed zatrudnieniem pracownika posiadającego orzeczenie, bariery architektoniczne i komunikacyjne. Wyzwania wewnętrzne z kolei to brak wiary we własne możliwości, brak umiejętności autoprezentacji i często ograniczone doświadczenie zawodowe. W pokonaniu tych wyzwań ważna jest ich świadomość i gotowość do wprowadzenia zmian, odnalezienia się w nowej sytuacji i umiejętności adaptacyjne. Bardzo ważna dla kandydatów jest znajomość swoich mocnych i słabych stron oraz predyspozycji zawodowych. Ogromne znaczenie w skutecznym poszukiwaniu pracy mają również otwartość na zmiany i wytrwałość w dążeniu do celu pomimo pojawiających się przeciwności.
Pandemia koronawirusa wpłynęła na zwiększenie ilości dostępnych ofert pracy w trybie zdalnym i hybrydowym. Pracodawcy są coraz bardziej otwarci na to, że ich pracownik może być sumienny i efektywny, nie pracując tylko w siedzibie firmy. Zmiany te stanowią duże ułatwienie w szczególności dla osób z ograniczoną mobilnością. Sytuacja ta znacząco ułatwia osobom z niepełnosprawnościami podjęcie zatrudnienia na otwartym rynku pracy i aplikowanie na interesujące ich oferty niezależnie od tego czy np. budynek, w którym mieści się siedziba firmy, jest dostosowany dla osób z niepełnosprawnością ruchową.
Również zmiany w nastawieniu pracodawców i zwiększenie otwartości na poszukiwanie utalentowanych pracowników wśród różnych kandydatów wpływają pozytywnie. Jednak w tym zakresie jest nadal sporo do zrobienia – ważne jest wsparcie i edukowanie zarówno kandydatów, jak i pracodawców. Wiele stanowisk pracy można z powodzeniem dostosować do indywidualnych potrzeb pracownika z niepełnosprawnością, ułatwiając w ten sposób efektywne wykonanie postawionych przed nim zadań.
Dyskryminacja może różnie się przejawiać i odnosić do różnych aspektów życia społecznego, ale zawsze jest dotkliwa dla grupy, której dotyczy. Najważniejsze przyczyny tego stanu to lęk i brak wiedzy. W społeczeństwie krąży wiele błędnych przekonań i stereotypów dotyczących osób z niepełnosprawnościami. Na rynku pracy najczęściej są one uogólniane na wszystkie osoby niezależnie od ich wykształcenia, kwalifikacji i posiadanego doświadczenia. Ciągła dyskryminacja i niechęć do zatrudnienia takiego pracownika ma bardzo negatywny wpływ na to, w jaki sposób kandydat postrzega siebie i swoje możliwości na rynku pracy.
Najbardziej skuteczna może okazać się właściwa edukacja i pokazywanie pozytywnych przykładów. Upowszechnianie dobrych praktyk z firm, które z powodzeniem zatrudniają osoby z niepełnosprawnością. Duże znaczenie ma również systemowe wsparcie i doradztwo dla firm, chcących zatrudniać osoby z niepełnosprawnościami i wspierać je w rozwoju zawodowym. Zachęcanie firm do skorzystania z różnego rodzaju wsparcia oferowanego przez państwo i inne instytucje. Kolejnym kluczowym elementem powinno być wsparcie dla osób z niepełnosprawnościami już na etapie kończenia przez nich szkoły średniej czy studiów. Często absolwenci z niepełnosprawnościami mają duże trudności z podjęciem zatrudnienia i zdobyciem pierwszych doświadczeń zawodowych, a jeśli taka sytuacja się przedłuża to wpływa na ich oddalenie się od rynku pracy i utrudnia im integracje społeczno-zawodową. Absolwenci w takiej sytuacji tracą wiarę we własne możliwości i zniechęcają się do dalszych poszukiwań.
Zmiany zachodzące na rynku pracy w ostatnich latach mają znaczący wpływ na możliwości podjęcia aktywności zawodowej przez osoby z niepełnosprawnościami. Pracodawcy szukają pracowników zaangażowanych, chcących się uczyć i potrafiących dopasować się do zmian zachodzących na rynku. Warto zwrócić uwagę, iż ważny jest każdy przejaw aktywności zawodowej – korzystne znaczenie ma nie tylko praca na etacie, ale również praktyki, staże lub wolontariat. Ważne jest wejście na rynek pracy i zdobywanie doświadczeń zawodowych. Im więcej takich doświadczeń ma kandydat, tym łatwiej jest mu określić, jaki rodzaj pracy chciałby wykonywać, a dla pracodawcy jest to potwierdzenie postawy proaktywnej i zaangażowania we własny rozwój. Przydatna może być również wiedza z zakresu uprawnień pracowników niepełnosprawnych na rynku pracy.
Duże znaczenie ma zaangażowanie i aktywność własna osób z niepełnosprawnościami, konieczna jest również odporność na stres, wiara w siebie i wytrwałość w dążeniu do celu. Ważna jest otwartość i odwaga w obliczu nowych wyzwań, gotowość do sprawdzenia się w nowym środowisku.
Aktywność zawodowa ma ogromne znaczenie dla każdego człowieka, wpływa również na sposób, w jaki postrzegamy siebie. Pracownicy z niepełnosprawnościami mogą wspierać firmy w rozwoju, oferując swoje umiejętności, zaangażowanie i wytrwałość w dążeniu do celu.
Zapoznaj się z artykułem Anny Mikołajczyk o prawach przysługujących osobom z niepełnosprawnościami w zakresie zatrudnienia i prawa pracy, a także z prawnymi sposobami walki z przejawami dyskryminacji.
