Kinga Danielczyk
Czas wolny jest najdroższą walutą, towarem deficytowym. Kiedyś sądzono, że rozwój technologii sprawi, że będziemy mieć go więcej, tymczasem, choć coraz głośniej mówi się o trosce o własny dobrostan i zachowywaniu zdrowego balansu, tendencja jest odwrotna. Czas wolny jest istotnym aspektem życia. Daje możliwość relaksu, rozwoju osobistego i wyrażania siebie. Jest przestrzenią do tworzenia więzi, pokonywania wyzwań, odkrywania nowych pasji, które pozwalają poczuć spełnienie.
Choć nikt z nas nie ma dziś czasu w nadmiarze, pokuszę się o stwierdzenie, że osoby z niepełnosprawnościami mają go jeszcze mniej. Doskonale pamiętam dzielenie czasu w ciągu dnia między naukę a intensywną rehabilitację i wizyty u specjalistów. To był skomplikowany system naczyń połączonych. Dwie przestrzenie, które nie mogły bez siebie istnieć. Zdobywanie wiedzy stawiało przede mną wyzwania, dawało mi satysfakcję, poczucie rozwoju, nadzieję na pracę zawodową i niezależność finansową w przyszłości, bo jak wiadomo życie z niepełnosprawnością jest bardzo drogie.
Ale jak się uczyć, gdy boli? Spastyczne mięśnie, pozbawione ruchu i specjalistycznego wsparcia, bardzo szybko i dotkliwie dopominały się o należną im troskę. Nie było miejsca na negocjacje, wykorzystywały do tego najsurowsze metody: ból i regres ciężko wypracowanych umiejętności. Zapamiętałam ból dłoni. Mimo, że nauczyłam się pisać ręcznie, to od zawsze pisałam wolniej niż „przeciętny użytkownik długopisu”, a to wydłużało czas spędzany nad książkami i frustrowało, bo głowa zawsze myślała szybciej niż ręka była w stanie pisać.
Obecnie miejsce szkoły zajęła praca, rehabilitacji jest trochę mniej, ale jak wszyscy mam jeszcze do wykonania obowiązki domowe. Kiedy tylko mogę, wspomagam się technologią, jednak wciąż wiele codziennych czynności wymaga ode mnie więcej energii i skupienia. Często wykonuję je wolniej. W zadaniach, które z powodu ograniczeń fizycznych, są poza moim zasięgiem, pomagają mi bliscy. Często muszę to wsparcie dogadać, dokładnie zaplanować albo na nie poczekać, a minuty lecą.
Bariery architektoniczne powodują, że potrzebuję więcej czasu, aby gdzieś dotrzeć. Szukanie obniżonego krawężnika, działającej windy czy dostępnej toalety zabrało mi już wiele godzin z życia. Jeśli podróżuję pociągiem i potrzebuję skorzystać z asysty, muszę tę potrzebę zgłosić przynajmniej 24 godziny wcześniej (do niedawna należało zrobić to najpóźniej 48 godzin przed planowaną podróżą), a na dworcu pojawić się na długo przed odjazdem pociągu. Tik-tak. Nie mogę nie wspomnieć też o tym, że po każdym wyzwaniu (chorobie, podróży, wzmożonym wysiłku lub wręcz przeciwnie, długim bezruchu) moje ciało potrzebuje więcej czasu, by się zregenerować.
Co robię z czasem, który dam radę ukraść codzienności, szczególnie teraz, gdy słońce śmiało zagląda w okna? Czytam, czasem piszę, trenuję nurkowanie i działam w wolontariacie, bywa, że pogram na bębnie. Nie wiem, czym Ty się interesujesz, ale jeśli szukasz nowej pasji albo po prostu ciekawej formy spędzania czasu wolnego i jesteś osobą z niepełnosprawnością, to mogą Cię zainteresować zajęcia i warsztaty proponowane przez Fundację Avalon oraz Avalon Extreme. Czas wolny to cenny zasób, o który warto dbać. Dobrze jest wypełnić go zajęciami, które dają radość i spełnienie, a także zaspokajają nasze obecne potrzeby. Pomyśl, czego potrzebujesz. Ludzi wokół czy samotności? Wysiłku umysłowego czy fizycznego? Adrenaliny czy spokoju? Poniżej zebrałam dla Ciebie kilka pomysłów na przyjemne i twórcze spędzania czasu.
Malarstwo, rysunek, rzeźba, fotografia, a nawet sztuka cyfrowa mogą być uprawiane przez osoby niepełnosprawne. Takie aktywności dają przestrzeń do eksperymentowania, pobudzają wyobraźnię i dają możliwość przekazywania pomysłów myśli i emocji w wielu formach.
Muzyka i taniec przekraczają bariery. Osoby z niepełnosprawnościami grają na instrumentach, śpiewają i komponują utwory. Taniec na wózkach, integracyjne tańce grupowe, zumba czy taniec intuicyjny to świetne formy wyrażania siebie, interakcji społecznych i aktywności fizycznej. Na warsztaty taneczne można uczęszczać do Centrum Aktywnej Rehabilitacji Fundacji Avalon – w każą ostatnią sobotę miesiąca.
Aktywność fizyczna jest niezbędna do prowadzenia zdrowego stylu życia. Sport daje możliwość rekreacji, rywalizacji i nawiązywania kontaktów. Wiele sportów można dostosować do różnych rodzajów niepełnosprawności. Niech za przykłady posłużą koszykówka na wózkach, pływanie, narciarstwo, kolarstwo ręczne, racerunning czy boccia. Tego rodzaju sporty można uprawiać wraz z Avalon Extreme.
Natura ma dobry wpływ na umysł i ciało. Sport uprawiany na świeżym powietrzu, ogrodnictwo, obserwacja dzikich zwierząt, a nawet biwakowanie to sposoby na odpoczynek w świecie przyrody. Coraz więcej parków i lasów jest obecnie dostępnych także dla osób na wózkach. Dobrym pomysłem są spacery połączone z treningiem uważności, które pomagają zwolnić, odpuścić i dostrzegać piękno otaczającego nas świata.
Cyfrowy świat oferuje wiele możliwości nawiązywania kontaktów i angażowania się w różnorodne inicjatywy. Społeczności internetowe skupione wokół konkretnych zainteresowań lub hobby zapewniają osobom z niepełnosprawnościami możliwość dzielenia się doświadczeniami i uczestniczenia w dyskusjach, szkoleniach, konferencjach i innych złożonych projektach bez konieczności wyjścia z domu. Znajomości zawarte przez Internet można również z powodzeniem kontynuować w świecie realnym.
Zaangażowanie się w wolontariat lub działania rzecznicze daje wiele satysfakcji. Wolontariat zapewnia poczucie celu, przyczynia się do rozwoju i integracji lokalnych społeczności, umożliwia rozwój osobisty. Kiedy wolontariuszem jest osoba z niepełnosprawnością, przełamany zostaje również stereotyp mówiący, że OzN zawsze są biorcami pomocy, a same nie są w stanie jej udzielić. Praca rzecznicza pozwala podnosić świadomość społeczną na wiele tematów związanych np. z niepełnosprawnością, promuje otwartość i zapoczątkowuje zmiany postaw społecznych.
Czytanie książek, czasopism i blogów to świetne źródło stymulacji intelektualnej i rozrywki. Co więcej, biblioteki, kluby książki, internetowe grupy czytelnicze umożliwiają dyskutowanie o literaturze oraz organizują spotkania autorskie. Pisanie pozwala zrozumieć i wyrazić myśli i emocje. Działa terapeutycznie, pobudza wyobraźnię, a spisywanie historii, jakie stworzył umysł wciąga na długie godziny.
Praktykowanie uważności i medytacji relaksuje, redukuje stres, pomaga zachować dobre samopoczucie i spokój wewnętrzny. Ćwiczenia oddechowe czy jogę można z powodzeniem dostosować do określonych możliwości, umiejętności i preferencji.
Lista zajęć, którymi możesz zapełnić swój czas wolny, nie ma końca. Można przecież podróżować, gotować i piec, oglądać filmy i seriale, bawić się modą, szukać swoich korzeni, zbierać coś, uczyć się języka obcego, wędkować, majsterkować, spędzać czas z przyjaciółmi i bliskimi, grać w różnego rodzaju gry, tworzyć treści do Internetu, odnawiać stare kontakty i robić milion innych fascynujących rzeczy, o których nie wspomniałam.
Kiedy mowa o rozwijania pasji i zainteresowań przez osoby z niepełnosprawnościami, kluczowa jest dostępność miejsc publicznych (domy kultury, kluby sportowe) oraz pomysłowość i elastyczność (instruktora, osoby prowadzącej warsztaty lub samej OzN) w dopasowaniu sposobu wykonywania danego zajęcia tak, aby jak najpełniej wykorzystać potencjał jednostki, a zarazem zminimalizować znaczenie ograniczeń, z którymi się mierzy. Osoby z niepełnosprawnością ruchową mogą potrzebować fizycznej pomocy podczas wykonywania niektórych aktywności. Dla osób z niepełnosprawnością intelektualną natomiast, niezbędne może okazać się wsparcie emocjonalne, motywowanie lub pomoc w podejmowaniu decyzji.
Niedawno odkryłam, że to, co robię w czasie wolnym, nie musi spełniać żadnych norm, nawet nie muszę być w tym dobra, naprawdę! Przyznam Ci się, że okropnie gram na bębnie i wiem, że nie będę grać lepiej, bo nie pozwolą mi na to spastyczne dłonie, ale frajdę mam z tego ogromną i to mi wystarczy. Życzę Ci, aby Twój czas wolny był nie tylko wolny od obowiązków, ale też wolny od wymagań, presji czy perfekcji. Niech będzie fajnie!
Kinga Danielczyk – anglistka i społeczniczka, początkujący nurek. Czasem żongluje słowem, akurat wobec tych akrobacji MPD (mózgowe porażenie dziecięce) nie ma wiele do powiedzenia. Zbiera doświadczenia. Żyje dzięki czekoladzie, zielonej herbacie i adrenalinie.
