Agnieszka Harasim
Specjalistka ds. niepełnosprawności w Kompleksowym Centrum Poradniczym Fundacji Avalon
Prawa wyborcze osób z niepełnosprawnościami różnią się w zależności od kraju i jego ustawodawstwa. Obejmują m.in. zasady dotyczące dostępności oraz udogodnienia, które ułatwiają udział w głosowaniu. Wybory parlamentarne już 15 października 2023. Pamiętaj, że Twój głos ma znaczenie! Nie wiesz, jakie uprawienia Ci przysługują? Przeczytaj o najważniejszych prawach wyborczych osób z niepełnosprawnościami.
Uprawnienia osób z niepełnosprawnościami w wyborach 2023 to jednocześnie obowiązki dla gmin. Należą do nich m.in. możliwość głosowania korespondencyjnego lub przez pełnomocnika czy prawo do uzyskania pełnej informacji wyborczej. Kodeks wyborczy przewiduje też udogodnienia, które ułatwiają udział w wyborach, takie jak prawo do bezpłatnego transportu czy wyboru dostosowanego lokalu w obwodowej komisji wyborczej. Poniżej dowiesz się, jak skorzystać z każdego z uprawnień oraz znajdziesz wzory wniosków.
Osoby z niepełnosprawnościami, a także wyborcy, którzy najpóźniej w dniu wyborów ukończyli 60. rok życia, mają prawo skorzystać z możliwości głosowania korespondencyjnego. Dotyczy to jednak wyłącznie głosowania w kraju.
Głosować korespondencyjnie mogą wyborcy posiadający orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu, w tym także wyborcy posiadający orzeczenie organu rentowego o całkowitej niezdolności do pracy, niezdolności do samodzielnej egzystencji, zaliczeniu do I lub II grupy inwalidów, a także osoby о stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, którym przysługuje zasiłek pielęgnacyjny.
Zamiar głosowania korespondencyjnego trzeba zgłosić komisarzowi wyborczemu do 2 października lub do 10 października w przypadku kwarantanny czy izolacji w dniu wyborów.
Można zrobić to ustnie, pisemnie, elektronicznie, a także telefonicznie, przy czym ostatnia opcja nie dotyczy 60-latków.
Wniosek powinien zawierać:
Kopertę zwrotną odbierze listonosz. można też odnieść ją do placówki Poczty Polskiej, a w dniu głosowania – osobiście do obwodowej komisji wyborczej.
Osoby z orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, a także te, które najpóźniej w dniu wyborów (czyli 15 października) ukończą 60 lat, mogą wnioskować w urzędzie miasta lub gminy o bezpłatny transport do i z lokalu wyborczego.
To uprawnienie przysługuje jednak tylko pod warunkiem, że w dniu wyborów nie działa transport publiczny, czyli np. gminne autobusy.
Wniosek o bezpłatny transport powinien zawierać:
Jeśli stan zdrowia wyborcy nie pozwala na samodzielną podróż, może towarzyszyć mu opiekun.
Zamiar skorzystania z prawa do transportu do lokalu lub transportu powrotnego powinien zostać zgłoszony przez wyborcę właściwemu wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) najpóźniej 2 października. Zgłoszenie może być dokonane ustnie, pisemnie lub w formie elektronicznej.
Osoby, które zgłosiły chęć skorzystania z darmowego transportu, do 12 października zostaną poinformowane o godzinie transportu w dniu głosowania.
Jeśli lokal w obwodzie osoby z niepełnosprawnością nie jest dostosowany albo z jakichś innych względów mu nie odpowiada, wyborca może złożyć do urzędu miasta lub gminy wniosek o zmianę miejsca głosowania.
Ma na to czas do 12 października. Wniosek może być w formie papierowej z własnoręcznym podpisem lub elektronicznej z kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym przy użyciu usługi elektronicznej udostępnionej na stronie internetowej gov.pl.
Osoba, która zmieni miejsce głosowania, zostanie automatycznie skreślona z dotychczasowego spisu wyborców.
Informacja o lokalach obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami dostępna jest w Biuletynie Informacji Publicznej gminy oraz w obwieszczeniu wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o numerach i granicach obwodów głosowania, najpóźniej w dniu 30. dniu przed dniem wyborów.
Wyborcy posiadający orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz wyborcy, którzy najpóźniej w dniu głosowania ukończą 60 lat mogą głosować przez pełnomocnika. Głosować przez pełnomocnika można tylko w kraju.
Pełnomocnikiem może być osoba posiadająca prawo wybierania. Nie może nim być: osoba wchodząca w skład komisji obwodowej właściwej dla obwodu głosowania osoby udzielającej pełnomocnictwa do głosowania. mąż zaufania;.obserwator społeczny; .soba kandydująca w wyborach.
W tym celu osoby z niepełnosprawnościami muszą do 5 października złożyć wniosek (ustnie, pisemnie, elektronicznie) w urzędzie miasta lub gminy, w której zawsze głosują.
Powinien on zawierać:
W celu sporządzenia aktu pełnomocnictwa wyborca składa wniosek do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) gminy, w której jest ujęty w Centralnym Rejestrze Wyborców. Wniosek należy złożyć najpóźniej do 6 października.
W lokalu wyborczym wyborca niewidomy czy niedowidzący może także głosować przy użyciu nakładki na kartę do głosowania sporządzonej w alfabecie Braille’a. W dniu wyborów obwodowa komisja wyborcza wraz z kartą do głosowania wyda wyborcy niepełnosprawnemu, na jego prośbę, nakładkę na tę kartę. Po oddaniu głosu wyborca obowiązany jest zwrócić komisji obwodowej nakładkę na kartę.
Wyborca z niepełnosprawnością ma prawo, na swoją prośbę, skorzystać podczas głosowania w lokalu wyborczym ze wsparcia innej osoby, w tym także niepełnoletniej. Pomoc ta może mieć tylko techniczny charakter. nie może polegać na sugerowaniu wyborcy sposobu głosowania lub na głosowaniu w zastępstwie tego wyborcy. Dopuszczalne jest, aby na życzenie wyborcy z niepełnosprawnością w pomieszczeniu za zasłoną przebywała osoba udzielająca pomocy.
Osobą tą nie może być członek komisji, mąż zaufania ani obserwator społeczny lub międzynarodowy.
Wyborca z niepełnosprawnością oraz wyborca, który najpóźniej w dniu głosowania ukończył 60 lat, ujęty w Centralnym Rejestrze Wyborców w stałym obwodzie głosowania w danej gminie ma prawo do uzyskiwania informacji o:
Informacje te są przekazywane wyborcy, na jego wniosek, przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) telefonicznie lub w drukowanych materiałach informacyjnych, w tym w formie elektronicznej.
Nie każda osoba z niepełnosprawnością może wziąć udział w głosowaniu. Zgodnie z dokumentem PKW o prawie do głosowania, w wyborach 2023 nie mogą wziąć udziału osoby, które:
Wyborcy z niepełnosprawnościami, którzy przebywają za granicą, mają prawo do udziału w wyborach, podobnie jak inni obywatele, pod warunkiem, że spełniają odpowiednie kryteria i przestrzegają określonych procedur. Polacy przebywający za granicą muszą zazwyczaj przestrzegać określonych terminów i przepisów dotyczących głosowania, takich jak rejestracja w odpowiednim terminie i dostarczenie głosu na czas.
Osoba z niepełnosprawnością, przebywająca za granicą, nie ma prawa głosować korespondencyjnie. To prawo przysługuje wyłącznie w kraju. Natomiast zgodnie z art.54 kodeksu wyborczego głosowanie za pośrednictwem pełnomocnika jest wyłączone w przypadku głosowania w obwodach głosowania utworzonych w jednostkach, o których mowa w art. 12 tworzenie stałych i odrębnych obwodów glosowania § 4 i 7, oraz w obwodach głosowania utworzonych za granicą i na polskich statkach morskich, a także w przypadku zgłoszenia przez wyborcę niepełnosprawnego oraz wyborcę, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 60 lat zamiaru głosowania korespondencyjnego.
W pozostałych przypadkach MSZ ogłosi utworzenie obwodów za granicą do 25 września 2023.
Skorzystaj z darmowej porady w ramach Kompleksowego Centrum Poradniczego Fundacji Avalon.
Udzielamy wsparcia poradniczo-informacyjnego, prawniczego, psychologicznego oraz seksuologicznego. Na stronie Centrum znajdziesz szczegóły odnośnie dyżurów poszczególnych specjalistów.
Zapraszamy!
Agnieszka Harasim – specjalistka ds. niepełnosprawności Kompleksowego Centrum Poradniczego Fundacji Avalon. Doświadczenie zawodowe zdobywała w stowarzyszeniu VeloAktiv, stowarzyszeniu Druga Strona Sportu, Fundacji Poza Horyzonty, DGA S.A. Pracowała między innymi jako lider wsparcia i mentor aktywności życiowej osób z niepełnosprawnością. Absolwentka studiów z zakresu doradztwa, orientacji zawodowej i coachingu kariery oraz profilaktyki społecznej i resocjalizacji.
https://kolbaskowo.pl/342-wybory-parlamentarne-2023.html
