Stawianie granic – klucz do zdrowych relacji

Stawianie granic to jeden z najważniejszych elementów zdrowych relacji. Często jednak zdarza się, że nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak istotne jest to w naszym życiu. Umiejętność jasnego komunikowania własnych potrzeb i oczekiwań jest podstawą harmonijnych i satysfakcjonujących interakcji. Wyznaczanie granic wspiera budowanie więzi opartych na zrozumieniu, szacunku i wzajemnej akceptacji. Wiele osób boryka się jednak z problemem ich wyznaczania, co może prowadzić do frustracji i wypalenia.

Nieumiejętność stawiania granic – skąd się bierze?

Nieumiejętność stawiania granic często ma swoje korzenie w dzieciństwie albo wynika z różnych doświadczeń i przekonań, które kumulowaliśmy w sobie przez całe życie. W wielu rodzinach wciąż obecne jest silne oczekiwanie, że dziecko będzie „grzeczne” i podporządkowane, co często wiąże się z próbą zadowolenia wszystkich wokół. Taka postawa może być szczególnie nasilona w przypadku osób z niepełnosprawnościami, gdy ich potrzeby są ignorowane lub marginalizowane z powodu przekonania, że inni „wiedzą lepiej”, co dla nich dobre. W efekcie osoby te mogą dorastać z poczuciem, że ich potrzeby są mniej ważne, co niejednokrotnie prowadzi do trudności z wyznaczaniem własnych granic. Z tego powodu należy rozwijać tą umiejętność od najmłodszych lat. Jeśli jesteś rodzicem, przeczytaj o tym, jak nauczyć dziecko stawiania granic, asertywności oraz budowania pewności siebie.

Dodatkowo trzeba wspomnieć także o tym, że lęk przed odrzuceniem czy konfliktami może sprawić, że osoby unikają wyznaczania granic, obawiając się, że stanie się to przyczyną pogorszenia relacji. Warto zrozumieć, że brak granic nie tylko wpływa na nas, ale także na innych, którym pozwalamy na nadużywanie naszej dobroci. Trudności mogą też wynikać z braku umiejętności komunikacyjnych – nie zawsze potrafimy wyrazić swoje potrzeby w sposób jasny, stanowczy, ale jednocześnie empatyczny.

Ćwiczenia na stawianie granic

Ćwiczenia na stawianie granic mogą być niesamowicie pomocne w nauce skutecznego komunikowania swoich potrzeb. Przede wszystkim warto zacząć od refleksji nad swoimi potrzebami i wartościami. Taki proces pomoże nam uświadomić sobie nasze potrzeby i wyznaczyć, co jest dla nas nieakceptowalne. 

Pomocne będzie zapisywanie sytuacji, w których chcielibyśmy stawiać granice (np. czujemy się do czegoś zmuszeni, mimo że nie mamy na to ochoty), a następnie opracowywanie odpowiednich komunikatów, jakie moglibyśmy przekazać w takich momentach. Można zacząć od małych rzeczy jak odmowa przyjęcia zaproszenia czy prośby o pomoc, co do których czujemy, że są poza naszymi możliwościami. Na początek używaj prostych fraz, takich jak: „Nie, dziękuję”, „Nie mogę teraz tego zrobić”. Pamiętaj, że masz prawo do odmowy bez potrzeby tłumaczenia się. 

Kolejnym ćwiczeniem jest praktyka asertywności w codziennych, małych sytuacjach. Możemy zacząć od prostych stwierdzeń, takich jak „Nie czuję się komfortowo, kiedy…” lub „Potrzebuję, abyś…”. Regularne ćwiczenie w sytuacjach mniej stresujących pomoże nam zdobyć pewność siebie, która będzie przydatna w trudniejszych momentach. 

Stawianie granic – przykłady

Przykłady stawiania granic są wszędzie wokół nas i dotyczą różnych aspektów życia. W związku możemy na przykład ustalić wspólne zasady, które będą respektowane przez obie strony. Możemy powiedzieć partnerowi, że potrzebujemy przestrzeni dla siebie, aby naładować baterie zamiast zaniedbywać własne potrzeby.

W rodzinie stawianie granic może zostać zrealizowane poprzez określenie, jakie zachowania są dla nas akceptowalne. Na przykład możemy poinformować bliskich, że nie akceptujemy krytyki dotyczącej naszego stylu życia albo wyglądu. W przypadku dzieci istotne jest nauczenie ich, czym są granice, poprzez wspólne ustalanie zasad dotyczących ich zachowania i interakcji, co pozwala na naukę o wzajemnym szacunku. Ważne jest, aby uczyć młode osoby, że mogą mówić „nie” i mają prawo zwracać uwagę na swoje potrzeby.

W pracy mogą pojawić się sytuacje, w których musimy odmówić wykonania dodatkowych zadań, kiedy na przykład wykraczają one poza nasze kompetencje. Możemy zdecydować też o wyłączeniu telefonu służbowego na czas urlopu. 

W przyjaźni granice mogą dotyczyć nie tylko kwestii takich jak podział kosztów za wspólne wyjścia, ale również tego, jakimi informacjami chcemy się dzielić i w jakich sytuacjach czujemy się komfortowo. W relacjach ze znajomymi warto również ustalić granice związane z naszą fizycznością – na przykład, czy lubimy być przytulani lub całowani na powitanie.

Pamiętajmy, że stawianie granic to nie tylko wyznaczanie granic dla innych, ale także dla siebie. Wybranie nowych, zdrowszych nawyków, takich jak regularne ćwiczenia, medytacja, zdrowa dieta czy unikanie alkoholu, często wiąże się z koniecznością rezygnacji ze starych przyzwyczajeń. Może to także obejmować decyzję o odcięciu się od osób, które negatywnie wpływają na nasze samopoczucie. 

Warto nauczyć się, że mówienie „nie” nie czyni nas złymi osobami, ale wręcz przeciwnie – buduje nasze zdrowe relacje. Przede wszystkim, granice powinny nas chronić i sprawiać, że czujemy się dobrze w swoich interakcjach. 

Każdemu może zdarzyć się naruszenie czyichś granic, ale ważne jest to, jak reagujemy na taką sytuację. Przeprosiny to pierwszy krok, ale istotna jest także zmiana swojego zachowania, aby unikać powtarzania tego w przyszłości. Pozwala na bardziej świadome zarządzanie własnym postępowaniem, co sprzyja dobrym relacjom. 

Chcesz wiedzieć więcej?

Skorzystaj z bezpłatnych porad udzielanych dzięki dofinansowaniu ze środków PFRON w ramach projektu „Kompleksowe wsparcie kluczem do niezależności”. Zapewniamy wsparcie informacyjne, prawne, medyczne, pedagogiczne, psychologiczne oraz seksuologiczne. Zapraszamy!

Artykuł powstał w ramach tego samego projektu.