Kilka wskazówek ułatwiających komunikację z osobami ze spektrum z okazji Światowego Dnia Świadomości Autyzmu

Światowy Dzień Świadomości Autyzmu to wyraz solidarności z osobami ze spektrum autyzmu i ich rodzinami. Co roku w dniu 2 kwietnia w mediach i szkołach propagowana jest wiedza na temat autyzmu w celu budowania wrażliwości społecznej w tym zakresie. Fundacja Avalon przygotowała z tej okazji krótką lekcję savoir-vivre. 

Spektrum autyzmu (kiedyś całościowe zaburzenia rozwojowe) nie jest chorobą, lecz zaburzeniem rozwoju. W praktyce oznacza to, że rozwój osoby ze spektrum autyzmu jest inny od standardowego. Słowo spektrum przed słowem autyzm oznacza, że każda osoba może doświadczać innych trudności. Istnieje powiedzenie wśród terapeutów, że „jeśli spotkałeś jedną osobę ze spektrum autyzmu, to spotkałeś jedną osobę ze spektrum autyzmu”. W skrócie oznacza to, że każda osoba ze spektrum autyzmu jest inna i może mieć swoje niespecyficzne trudności. Istnieje jednak kilka cech, które łączą wiele osób ze spektrum autyzmu. Warto o nich pamiętać w kontaktach z nimi.

Pamiętajmy:

• Osoba ze spektrum autyzmu jest zazwyczaj (ale nie zawsze!) wysoko wrażliwa – oznacza to, że nawet niewielki i/lub niespodziewany bodziec np. dźwiękowy, wzrokowy, węchowy itp. może zaburzać poczucie bezpieczeństwa. Dlatego jeśli wiesz, że może wystąpić drażniący bodziec, poinformuj o tym fakcie tę osobę. Nie zapominaj, że wysoka wrażliwość wymaga naszej empatii i zrozumienia.
• Wiele osób ze spektrum autyzmu lubi rutynę i mieć plan, co po czym nastąpi. Nawet delikatne zmiany planów (np. zmiana drogi, którą można iść do sklepu) mogą zaburzyć poczucie bezpieczeństwa i spowodować zmianę nastroju. Jeśli np. planujesz wyjście z osobą ze spektrum autyzmu do konkretnej kawiarni, upewnij się, że na pewno będzie tam miejsce – rezerwacja to świetny pomysł! Rutyna i przewidywalność to klucz do poczucia bezpieczeństwa.
• W kontakcie z osobą ze spektrum autyzmu ważne jest, aby mówić bez używania metafor, abstrakcyjnych słów oraz idiomów. Często osoby te nie rozszyfrowują wieloznaczeniowości wypowiedzi. Prosta i dosłowna komunikacja to podstawa.
• Osoba ze spektrum autyzmu może mieć trudność z wyrażeniem emocji poprzez gesty oraz mimikę oraz z odczytaniem ich od partnera komunikacyjnego. Najczęściej wyraża podstawowe skrajne emocje takie jak radość lub złość (wściekłość). Rzadko spotyka się osobę ze spektrum wyrażającą dumę, zażenowanie, zawstydzenie, pogardę, onieśmielenie.
• Czasem osoba ze spektrum może mieć trudność z płynnością wypowiedzi, zdarza się, że skanduje (nierzadko głośno) swoja wypowiedź. Nie przerywaj wypowiedzi, nie uciszaj, bądź cierpliwy i nie przerywaj – uszanuj, wysłuchaj i odpowiedz 😊
• Wyżej wymienione zachowania w sytuacjach społecznych mogą wywołać w nas zaniepokojenie. W obliczu takich emocji warto przypomnieć sobie, że to jedynie objawy innego niż typowy rozwoju układu nerwowego.

Z okazji Światowego Dni Autyzmu zachęcamy do bycia uważnym na osoby ze spektrum, ich odmienność w spojrzeniu i rozumieniu świata!